Verhaal van Ir. Frans Hautus, hoofdstuk 15.

ZUURSTOF, een stof waar we soms te luchtig over doen.

Zuurstof, Oxygène, Sauerstoff, Oxygen (Nederlands, Frans, Duits, Engels) en de scheikundigen over de hele wereld SCHRIJVEN: O2 (de 2 moet iets lager staan).

Zuurstof is een stof die normalerwijze in de GASVORM voorkomt. Men zegt: het is een gas. De lucht om ons heen (een mengsel van gassen) bestaat voor ongeveer 20% uit zuurstof en dit zuurstof is uiterst belangrijk voor het leven van de mens. Geen zuurstof? De dood zal snel volgen.

Omstreeks 1750 kwamen de scheikundigen uit die tijd tot de overtuiging dat de lucht om ons heen een mengsel van gassen was. Een van die gassen vormde ongeveer 20% van deze lucht. Voor dit gas moest een naam bedacht worden. In die tijd was vooral oud Grieks en Latijn dé taal der geleerden en zo koos men het woord OXYGENIUM als naam voor dit nieuwe gas. Dit kwam omdat men had ontdekt, dat dit oxygenium het gas was dat ijzer liet roesten en vuur veroorzaakte. Men vond het agressief spul en in het oud Grieks was: oxys = scherp, zuur. Van dit "zuur" is waarschijnlijk onze naam "zuurstof" afgeleid. Ook kreeg dit zuurstof van de scheikundige uit die tijd een eigen schrijfwijze n.l. O2. (die 2 moet iets zakken maar helaas kan dit niet op deze tekstverwerker). Dit O2 is streng voorgeschreven als: Van het Latijnse alfabet de hoofdletter O en van de Arabische cijfers de 2 die half onder de O moet staan dus: O2 (sorry van de 2). Zo kan men in het Nederlands behalve "zuurstof" ook nog "OO-twee" zeggen. De uitspraak in andere talen is, zeker vanwege de 2, anders b.v.: Duits: O-zwei, Engels: O-two etc. Maar O2 schrijven doen tegenwoordig alle scheikundigen of zij nu in Vietnam, Zuid Amerika of Bangladesh wonen. Zover de naam.

Zuurstof bestaat ook weer uit ongelooflijk kleine, ongelooflijk vele deeltjes die de naam O2 molekulen gekregen hebben. De O is dus de eerste letter van de officiële scheikundige naam van deze stof en de 2 heeft iets te maken met de opbouw van het molekuul waaruit dit gas bestaat. De O2 molekulen plakken niet aan elkaar maar vliegen in grote aantallen in één aaneen gesloten laag om de aardbol en vormen zo een gedeelte van dat wat we de "lucht" noemen. De lucht bestaat ook nog uit andere soorten molekulen zoals b.v. Nitrogenium (N2=stikstof). Al deze molekulen dansen zo, met relatief veel tussenruimte, om de aarde. De ruimte tussen deze molekulen is hetzelfde NIETS als dat, wat zich ook op de Maan bevindt. De aarde vliegt tenslotte net als de maan om de zon door de grote lege ruimte, het NIETS. Het niets bevindt zich dus ook aan uw voeten. De molekulen die de lucht vormen zijn NIET te zien, maar ja, pollen, bacterien, fijnstof, virussen, het is allemaal niet te zien, maar het is er WEL en we merken het ook b.v. wind (molekulen die een kant uitgaan), hooikoorts (pollen), griep (virussen), etc.).

Wat is nu de betekenis van zuurstof voor de mens. Men weet al lang dat voor de mens LUCHT onontbeerlijk is. Wat heeft de mens nodig om te kunnen leven? Voedsel, drinken en lucht. Een zeer globale vuistregel zegt: Een mens kan ongeveer 3 weken zonder eten, ongeveer 3 dagen zonder drinken en maar 3 minuten zonder lucht. We ademen zelfs nog tijdens onze slaap terwijl we dan niet eten of drinken. Hoe de mens lucht binnenkrijgt is wel algemeen bekend. Het proces noemen we ADEMEN en er wordt dan lucht via mond of neus binnengehaald in het orgaan dat we de longen noemen. Echter door dezelfde mond of neus worden de longen ook weer "leeg" gemaakt. Dit in tegenstelling tot eten of drinken waar we het voedsel c.q. drank WEL via de mond binnenkrijgen maar NIET via de mond weer afvoeren. Toen dit ademen bestudeerd werd, kwam men tot de conclusie dat de mens nu uitgerekend dit agressieve, akelige gas genaamd OXYGENIUM = ZUURSTOF = O2 nodig heeft om te kunnen leven. Zonder deze O2 molekulen gaat hij snel dood. Tja, men vond het raar maar het is zo. Tegenwoordig weten wij hoe deze O2 molekulen opgenomen worden. De longen zijn een zeer uitgebreid weefsel in de vorm van longblaasjes en om deze longblaasjes zitten weer zeer dunne adertjes "de haarvaten" die voorzien zijn van zeer kleine openingen genaamd poriën. O2 molekulen kunnen zich door deze poriën wringen en zo in het bloed komen waar kleine bouwsels genaamd "rode bloedlichaampjes" deze O2 molekulen opnemen. De "rode bloedlichaampjes" kunnen zelf NIET door de poriën naar de longen gaan. Daar zijn ze te groot voor. Zo'n rood bloedlichaampje kun je opvatten als een soort "winkelwagentje" waar een O2 molekuul mooi inpast. Er zijn miljarden rode bloedlichaampjes en elk neemt een O2 molekuul op en wordt zo met de bloedstroom het lichaam ingevoerd. Door deze miljarden "winkelwagentjes" met elk een O2 molekuul wordt de kleur van het bloed zelfs iets lichter. Het bloed (met de O2) voegt zich samen tot een grote ader, gaat weer naar het hart en krijgt daar een puls (het wordt slagaderlijk) zodat het door het hele lichaam kan stromen Bij de cellen van de organen, vertakken de slagaders zich weer in haarvaten (dus poriën) en de O2 molekulen kunnen afgeven worden bij b.v. hersencel, spiercel, levercel etc.. Zo'n hersencel b.v. gebruikt dit O2 molekuul en maakt er vaak een CO2 molekuul van hetgeen voor de hersencel AFVAL is. Maar kijk, dit CO2 molekuul past ook in die winkelwagen genaamd, rode bloedlichaam. De hersencel RUILT dus een CO2 molekuul voor een O2 molekuul. Hij haalt een O2 uit de "winkelwagen"en stopt er een CO2 voor in de plaats. Al deze haarvaatjes rond de organen komen weer samen in dat wat de aders genoemd worden. Vanwege het ruilen van de O2 molekulen voor CO2 molekulen is de kleur van het bloed meer donkerrood geworden (aderlijk bloed). De grote aders stromen samen tot een ader die naar het hart gaat, daar een puls krijgt zodat het doorstroomt naar de longen waar de slagader zich splitst in de haarvaten van de longen. Hier worden het CO2 molekulen dat in zo'n rood bloedlichaampje "winkelwagentje" zat door de poriën in de longen geduwd en het lege "wagentje" neemt weer een O2 molecuul op. Dus weer ruilen zoals bij de orgaancellen maar nu CO2 eruit en O2 erin en het bloed wordt weer lichter van kleur. Door dit ruilen bevat uitgeademde "lucht" veel meer CO2 moleculen dan de lucht in de atmosfeer. Tevens bevat dit uitgeademde "lucht" veel minder O2 moleculen dan de lucht van de atmosfeer. Echter omdat er in de longen menging optreedt van lucht in de longen (O2 arm en CO2 rijk) met verse lucht (O2 rijk en CO2 arm) heeft  het uitgeademd gasmengsel nog altijd een O2 gehalte van ± 10% O2. Het zijn deze 10% die levens kunnen redden bij mond op mond beademing. Deze constante verzorging van de lichaamscellen met O2 moleculen is zeer belangrijk om te blijven leven. Het zij nog opgemerkt dat de HERSENEN het orgaan is dat praktisch de meeste O2 moleculen nodig heeft, meer nog dan de spieren. Heeft iemand zuurstof tekort, b.v. omdat de longen niet meer goed functioneren, dan komen er stalen flessen met daarin zeer vele O2 moleculen zodat ze onder druk komen te staan. Vanuit zo'n fles kan met een slangetje de patiënt een beetje extra O2 molekulen bijgemengd worden in de lucht die hij inademt zodat het vullen van de rode bloedlichaampjes "winkelwagentjes" iets beter verloopt. MAAR pas op. Net zo goed dat als de mens keukenzout nodig heeft maar teveel schadelijk is, geldt ook hier dat teveel O2 moleculen de toch al beschadigde longblaasjes nog meer kunnen beschadigen. Maar ja, als de patiënt het gevoel heeft dat hij stikt wil hij wel eens de O2 kraan iets meer opendraaien. Het is niet goed maar begrijpelijk.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX