Verhaal van Ir. Frans Hautus, hoofdstuk 05.

DE REIS VAN DE SFEREN DOOR DE TIJD .

De mens heeft zich altijd een wereldbeeld gevormd van de dingen om hem heen: de lucht, de sterrenhemel, de aarde etc.

Bij de Grieken uit de oudheid waren al wat slimme jongens die zeiden dat de aarde een bol was, zelfs de omtrek van die bol konden bepalen, meenden dat al de materie uit atomen bestond en wisten dat de sterren vaste banen trokken. Er waren echter een stel rare objecten aan de nachtelijke hemel die zeer vreemde banen beschreven en hier wisten ze weinig raad mee. Ze werden wel "dwaalsterren" genoemd en men introduceerde het begrip "SFEER" (een denkbeeldige ring of schil om de aarde) waar deze dwaalsterren zich langs bewogen. Zo kon men hun banen   "verklaren". Echter de meesten van deze filosofen en wetenschappers geloofden ook net als de normale Griek in goden die op de berg OLYMPUS woonden. Gelukkig schreven deze slimme mannen wel veel op en werden hun ideeën bewaard in bibliotheken. Maar zo'n bibliotheek was vooral iets voor de geleerde Griek.

Vlak voor onze jaartelling veroverden de Romeinen bijna alle streken rond de Middellandse zee en dus ook Griekenland. De Romeinen waren vechters, bestuurskundige, bouwers van wegen  aquaducten etc. Godsdienst mocht elk veroverd volk zelf weten en ook het wereldbeeld was vrij, als het maar niet tegen de Romeinen gebruikt werd. Echter door de onderdrukking kwam de Griekse cultuur met zijn filosofen en scholen op een laag pitje te staan. De Romein was een harde realist. Geen filosoof.

Een paar eeuwen na Christus scheurde het eens zo machtige Romeinse rijk in twee delen. Het West Romeinse rijk met Rome en het Oost Romeins rijk met Byzantium als hoofdstad. Griekenland kwam bij Bysantium. Het West Romeinse rijk werd weldra veroverd door Germaanse stammen en de bestuurlijke en geestelijke macht van dit west Romeinse rijk werd de Katholieke kerk met de paus als hoofd. De kerk sprak Latijn (Romeins) en het wereldbeeld werd: een platte aarde die stil staat, waar alles omheen draait met daarboven een hemel met engelen en er onder een hel met duivels. Dit idee zou zo'n slordige duizend jaar stand houden. Sferen waren niet in tel.

Hoe verging het het Oost Romeinse rijk. Hier bloeide kultuur en wetenschap en onderdrukte men de volkeren in het oude Persië.

Echter ongeveer 600 na Chr. kwam ene Mohammed in opstand. Hij stichtte een nieuwe religie (de Islam) en door nieuw elan veroverden de Arabische stammen in zeer korte tijd de noord kant van Afrika en stonden ze rond 800 tegenover Karel de Grote in Spanje. Ze hadden ook relaties met Byzantium en de Griekse wereld. Aan de hoven van de Arabische kaliefen leefde men zeer aangenaam en hield men zich bezig met geneeskunde kunst, kultuur, maar ook wetenschap en filosofie bloeiden er. Vooral voor deze laatste twee putte men uit bronnen van de oude Grieken. In de bibliotheek van Alexandria etc. vond men zeer veel Griekse geschriften en men vertaalde ze in het Arabisch. Zo leefden de ideeën van de oude Grieken voort in de Arabische wereld. Maar ook nu, gold weer, het is iets voor de ontwikkelde Arabier. De gewone man leerde vooral de Koran.

Goed, wat deed WestEuropa. Vooral onderling oorlog maken. De Paus was dat moe en zei: Ga lekker buiten Europa vechten tegen de  Arabieren. Het werden de kruistochten. Om ±1200 kwam de eerste en Jerusalem werd zowat uitgemoord. Maar toch, ondanks al het vechten kwam de adel van de kruisvaarders in aanraking met de levenswijze van de kaliefen en kwamen zij langzaam onder de indruk van hun gerieflijk levenswijze en hun filosofieën en wetenschap dus van het werk van de oude Grieken. In Europa hadden de Spanjaarden de moren omstreeks 1450 uit hun land verdreven en vielen steden als Toledo en Granada in hun handen. Hier vonden ze in de paleizen geschriften in het Arabies over o.a. de oude Griekse ideeën.

Maar er was nog meer gaande met het wereldbeeld in die tijd.

Wat gebeurde zo ongeveer tussen 1450 en 1600

Bij de bevrijding van Granada loopt er een zeekapitein genaamd Columbus rond die bij de koning bedelt om een schip om Westwaarts te zeilen zonder van de wereld te vallen. Hij krijgt drie schepen, vaart west en botst tegen Amerika. Weer later is er ene meneer Magelhaes die vanuit Portugal Westwaarts zeilt, tegen Amerika botst, dan zuidwaarts gaat, langs Patagonië en vuurland zeilt, Kaaphoorn rond, weer noordwaarts gaat, dan weer West, bij Indonesië uitkomt, verder West gaat en tegen de onderpunt van India zeilt waar hij Arabische handelaren tegen komt verder zeilt tot hij tegen Afrika botst, weer zuidwaarts gaat om kaap de goede hoop dan weer noordwaarts en vervolgens  weer bij Portugal uitkomt. Magelhaes had BEWEZEN dat de wereld ROND was. Verder: Ene Galileo meent (pas op voor de brandstapel) dat de aarde om de zon draait en niet andersom. Ene Torricelli meet iets van luchtdruk. Hij snapt het niet echt maar er is meer dan een hemel met engelen boven ons.

Al deze dingen deed het wereldbeeld van de Katholieke kerk wankelen en het stortte tenslotte in. De zon werd het middelpunt en plotseling cirkelden de "dwaalsterren" net als de aarde om deze zon. De sferen waren niet meer nodig en "dwaalsterren" met aarde werden planeten genoemd. Zie daar veel ideeën van die oude Grieken waren dus toch uitgekomen en waar. De wetenschappers in West Europa waren vol ontzag voor de open wereld van de oude Grieken in tegenstelling tot de brandstapels van de inquisitie bij hun en zo leefde de Griekse cultuur in de wetenschap sterk op. Het woord SFEER werd nu gebruikt voor invloedsgebied. Zo werd de aarde ingedeeld in de LITHO-SFEER (alles wat vast is, zand steen etc) de HYDRO-SFEER (alles wat vloeibaar is, oceaan rivier etc.) en om de aarde de ATMO-SFEER (alle lucht om de aarde). Deze atmosfeer werd later weer onderverdeeld in: TROPO-SFEER (van 0 tot 10 km)

STRATO-SFEER (van 10 tot 50 km) IONO-SFEER (van 50 tot 650 km) met daarboven de EXO-SFEER (van 650 en verder). De maten zijn niet erg exact. Heeft iemand eens heel veel geluk, hij wint b.v. een paar miljoen, dan voelt hij zich heel licht en denkt dat hij zweeft. Hij verkeert in hogere sferen.

Echter tegenwoordig in het tijdperk van de ruimtevaart moest er een grens komen waar de RUIMTE begon. Wanneer zat de Rus Gagarin op 12-4-61 in de ruimte? Men heeft toen besloten dat de ruimte op 100km boven zeeniveau begint. Het oude idee van sferen met hun afstanden heeft men voor nieuwe dingen verlaten. Echter de weerkundige werken nog steeds met troposfeer en stratosfeer. En normaliter wordt het weer bepaald door: de toestand van de atmosfeer in de TROPO-SFEER.